Przysięgam, że kawy ci nie zabraknie

 

Opowiadają, że przełożony klasztoru słysząc od wielu pasterzy, że owoc kawy kozy pasące się orzeźwiał, i snu je prawie pozbawiał, pierwszy miał zrobić to doświadczenie na sobie, i innych go nauczył. Inni mniemają, że jeden Mufti chcąc na modlitwie swoich najpobożniejszych przetrwać Derwiszów, zaczął kawy używać.

___

Kwiat kawowca

 Niewiarygodne wprost jak wiele aromatycznej pary może wytworzyć naparstek kawy. To zapach poranka. W przeciwieństwie do mojego Męża pijam kawę banalną (tak wynika z bałkańskiej piosenki: "Kawa z cukrem jest banalna, kawa bez cukru – intelektualna."), ale to nie przeszkadza mi delektować się jej smakiem.

 Chociaż uważa się, że wzięła swój początek w Arabii szczęśliwej, była jednak używana w Afryce i Persyi daleko pierwej, niżeli Arabowie pić ją zaczęli.

 Odkryli ją i zaczęła panować, i zawsze panuje nad innemi ziarnami, przez swoje osobliwsze skutki.

 Stała się napojem zwyczajnym Narodów Wschodnich, używanie im jej tak jest powszechne i potrzebne, że człowiek, który się żeni, musi dać zaręczenie swej żonie, że jej z nim Kawy nigdy zabraknie.

 Już wspominałam nieraz, że życie na Bałkanach "bez tego aromatu jest niewyobrażalne" (to cytat z tej samej piosenki), a wcale nierzadko bywa nazywana eliksirem długowieczności. Kawa stała się tu popularna wcześniej, niż w innych częściach Europy i stało się tak z powodu podboju i pięćsetletniej przynależności Bałkanów do Imperium Osmańskiego. 

 Wielki Mufti w Konstantynopolu rozgniewany o to, że meczety porzucano dla kawy, ogłosił urzędownie, że napój ten był objęty prawami Mahometa, który zakazuje używać napojów mocnych. I lubo kawa długo cierpiała prześladowania w Stambule, jednak od XVI. wieku używanie jej stało się powszechnym we wszystkich krajach Suł­tana.

 Wprawdzie mój Mąż nie obiecywał nigdy, że kawy mi nie zabraknie, ale zawsze jest obecna w naszym domu i jej wybór nie jest przypadkowy. Poranny rytuał zaczyna się od mielenia królowej ziaren, potem jest przyrządzanie jej w dżezwe, aż w końcu trafia do malutkich filiżanek. 

 Soliman Aga posłany od Sułtana do Ludwika XIV. w Poselstwie, częstował Damy Paryskie podług zwyczaju kraju swojego likworem kawy. I chociaż kolor jej był czarny, smak przykry i gorzki, jednak osobliwość jej i nowość podobała się. Po odjeździe Solimana Agi starano się zawsze dostawać kawy i pić ją po Turecku. A lubo źle naśladowano sposób jej gotowania, nie przestano jednak jej używać. Naśladowano tace pokostowe, wystarano się o Filiżanki Porcelanowe i Serwety z franźlami złotemi, jakich Turcy używali.

 Bardzo lubię odziedziczone po moich Teściach filiżanki bez uszka, białe jak śnieg, podkreślające kolor bohaterki porannego rytuału.

 

©

 Dziś pijemy doskonałą kawę, której historia zaczęła się w brazylijskim mieście Maragogipe. Może jej smak skusił mnie, żeby zajrzeć do poświęconego jej dziełka? Na pewno przyjemnością jest czytać o kawie przy kawie (nawet banalnej). Autor książeczki napisanej w XVIII. wieku był medykiem z wykształcenia i niewątpliwie kawoszem.  

 Dostawszy tej rośliny tak drogiej dla mnie, puściłem się w żeglugę z największym ukontentowaniem. Podróż była długa i tak nam zabrakło wody, iż porcją, której dostałem, musiałem dzielić się ze szczepkiem kawy, w którym najszczęśliwsze pokładałem nadzieje, i który byt jedyną dla mnie rozkoszą. Przybywszy do siebie, najpierwsze moje było staranie, zasadzić go pilnie w moim ogrodzie, w miejscu najprzyzwoitszym do jego wzrostu. Chociażem go strzegł własnym okiem, ledwo jednak kilka razy nie był mi porwany, tak dalece, żem go musiał obsadzić sztachetami, i utrzymywać przy nim stróża aż do jego zupełnej dojrzałości.

Kawowiec

 To w powszechności jest cnotą Kawy, że panuje nad temperamentem, bądź on jest choleryczny, bądź melancholiczny; temperuje masę krwi, poprawia humory, zimne, solne i kleiste, wysusza ostrość wodnistą. Wielką jest pomocą przeciwko słabościom pochodzącym z pełności i wielkości żywota, odrywa flegmę i wypędza, leczy katary, zasila w słabościach, i jest kordiałem w mdło­ściach. Na koniec Kawa ma moc ochronić wnętrze ciała od wody, któ­re by je zalać mogły, i zwycięża choroby błon, nerwów i duchów niezdrowych.

Kawa (foto: DanRamirez)

 Kawa utrzymuje zawsze w dobrym stanie głowę, rozpę­dza mgły, i czyni stateczne umysłu wypogodzenie, przez co pomaga wiele pamięci i przytomności. Stąd ci to jest, że Wschodni Panowie, któ­rzy mają najdłuższe doświadczenie o skutkach Kawy, nie idą do Dywanu przed kawą, doznawszy tego, że po niej czystszy mają rozsądek i przytomniejszą pamięć do roztrząsania i przenikania interesów.

Dojrzała kawa (foto: DanRamirez)

 

  Kawa przez swoje skutki i dobroć tyle jest lepsza od herbaty ile jest lepszy owoc od liścia, a tyle szacowniejsza od czekolady, ile rzecz prosta od złożonej

Cytaty w tekście: fragmenty z dziełka o kawie z roku 1793; autor: Pierre Buc'hoz.

Obraz w tekście: Gałązka kawowca - Michel Garnier (1753-1829)