Róża bez zapachu

  Całkiem niedawno wspomniałam TU o książce Williama Goldinga i zaraz po tym dowiedziałam się, że przed laty została ona zekranizowana przez BBC, a że bardzo cenię jakość produkcji BBC, nie mogłam sobie odmówić zobaczenia na ekranie jednej z moich ulubionych lektur.

 O filmie wcześniej nie wiedziałam, więc nie stanęłam przed dylematem: najpierw przeczytać, czy obejrzeć? Jestem już po seansie (a właściwie trzech seansach, bo z trzytomowej powieści powstał trzyczęściowy miniserial) i mam mieszane uczucia.

 W "Trylogii morskiej" Goldinga jest niepowtarzalny nastrój, odczucia i opisy, które przed oczami stawiają obrazy, nie zmuszając wyobraźni do większego wysiłku.

 W powieści, Talbot, młody przedstawiciel wyższych sfer płynie żaglowcem z Europy do Australii, objąć stanowisko doradcy gubernatora. Jego zdaniem duża skrzynia lub komórka - lokum na pokładzie nazywane kajutą przez załogę żaglowca - nie gwarantuje mu żadnych wygód. Pomimo tego, podczas wielomiesięcznego rejsu powstaje w niej pisany przy świeczce dziennik podróży - relacja dla jego lordowskiej mości, ojca chrzestnego głównego bohatera, mocno rozczarowanego starym statkiem wojennym przerobionym na pasażerski.

 

Jakże hałaśliwy jest ten drewniany świat! Wiejący z południowego zachodu wiatr huczy i świszczy w olinowaniu, wściekle szarpiąc zwiniętymi żaglami. (Mogę właściwe powiedzieć: naszymi żaglami, gdyż postanowiłem wykorzystać długą podróż na dokładne zaznajomienie się ze wszystkim, co dotyczy morskiej żeglugi). Niesiony nagłymi podmuchami porywistego wiatru deszcz łomocze w pokłady burty i nadbudówki, a jakby tego jeszcze było mało, gdzieś z przedniej części statku dobiega nieustanne beczenie owiec, porykiwanie bydła, krzyki mężczyzn, a nawet wrzaski kobiet. Moja komórka jest zaledwie jedną z tuzina, ciągnących się wzdłuż tej burty.

 

 Ustami Talbota pisarz opowiada o podróży, której czas trwania zależał od humoru wiatru, to on narzucał jej tempo, to on decydował jak długo ludzie z różnych sfer, o bardzo różnej mentalności, pozostaną skazani na siebie w małym, rozkołysanym świecie. Pomimo trudów, a nawet chwil grozy, główny bohater dość szybko pokonał niechęć do statku.

 

Cóż znaczą filozofia i religia, kiedy wiatr dmie jak szalony, a fale zalewają pokład? Stojąc przy parapecie i trzymając się jedną ręką szczebla drabinki zacząłem całkiem szczerze rozkoszować się całym tym zamieszaniem, które mogłem podziwiać w dogasającym świetle dnia. Nasz wielki stary statek płynął pod zrefowanymi żaglami, atakując fale niczym osiłek, który przeciska się przez gęsty tłum. Tak jak ów osiłek może czasem natrafić na podobnego sobie, tak i on (nasz statek), wyhamowywał raptownie, albo wznosił się wysoko, albo opadał w dolinę między falami, chwilami zaś można było odnieść wrażenie, iż otrzymał uderzenie w twarz, po którym gwałtowne drżenie przebiegało przez całe jego cielsko: od dziobu, poprzez śródokręcie aż do rufy.

  

  Mnie książka ujmuje językiem i klimatem, o filmie powiedziałabym: róża bez zapachu. Mam wrażenie, że ta ekranizacja stała się tylko suchym przekazem faktów, a więc trochę jestem rozczarowana. Jeszcze na początku przemknęła mi przez głowę myśl, że chyba nie z każdej książki może urodzić się scenariusz.  A może nie każdej powinno się dawać drugie, ekranowe życie?

   

 "To the Ends of the Earth" (polski tytuł "Trylogia morska")

powieść Williama Goldinga, laureata literackiej nagrody Nobla - składa się z trzech tomów.

 

 Ekranizacja jest dostępna online: Na koniec świata To the Ends of the Earth 2005

tak jak powieść składa się z trzech części:

1 - Rytuały morza,

2 - Twarzą w twarz,

3 - Piekło pod pokładem.

 

Obrazy w tekście to screeny z filmu.

Zacytowane fragmenty książki są z pierwszego tomu "Rytuały morza" w przekładzie Arkadiusza Nakoniecznika.